Dbanie o instrument muzyczny jest kluczowe dla zachowania jego dobrego stanu i brzmienia. Regularna konserwacja i higiena pozwalają uniknąć kosztownych napraw i renowacji. W niniejszym poradniku omówimy najważniejsze zasady pielęgnacji różnych rodzajów instrumentów.
Dbamy o instrument przed i po graniu
Czyszczenie powierzchni instrumentu
Przed rozpoczęciem gry na instrumencie należy dokładnie umyć ręce ciepłą wodą z mydłem. Zapobiegnie to osadzaniu się brudu i tłuszczu z dłoni na powierzchni instrumentu. Przetrzeć delikatnie instrument miękką ściereczką, aby usunąć kurz. U gitar klasycznych i akustycznych wyczyścić płytkę wierzchnią wilgotną ściereczką. U instrumentów dętych przeczyścić otwory i stroiki. Sprawdzić, czy nie ma żadnych zanieczyszczeń wewnątrz instrumentu.
Po grze instrument należy ponownie przecierać miękką ściereczką, aby usunąć odciski palców i pot. Smyczek przetrzeć specjalnym płynem do czyszczenia włosia smyczka. Instrumenty dęte rozłożyć i wyczyścić wnętrze oraz zewnętrzne części. Zadbać o dokładne wysuszenie fletu poprzecznego i innych instrumentów dmuchanych z wnętrza.
Smarowanie mechanizmów ruchomych
Instrumenty z elementami ruchomymi, takie jak pokrętła strojenia, korby, mechanizmy smyczkowe czy zawiasy pokryw wymagają smarowania specjalnymi olejami. Regularne smarowanie zabezpiecza przed zacieraniem i skrzypieniem, a także wydłuża żywotność mechanizmów. Należy stosować oleje przeznaczone do konkretnych instrumentów, np. olej do mechaniki fortepianu. Częstotliwość smarowania zależy od intensywności użytkowania.
Sprawdzanie napięcia strun / membran
Napięcie strun gitarowych, wiolinowych powinno być regularnie kontrolowane i korygowane za pomocą pokręteł strojenia. Zbyt luźne lub zbyt mocno napięte struny mogą uszkodzić instrument lub negatywnie wpłynąć na brzmienie. Bębny wymagają dostrojenia napięcia membran za pomocą obręczy naciągowych. Optymalne napięcie zależy od preferencji muzyka i rodzaju muzyki.
Przechowywanie instrumentu
Optymalna temperatura i wilgotność
Większość instrumentów najlepiej przechowywać w temperaturze pokojowej 18-22°C oraz przy wilgotności powietrza 40-60%. Należy unikać dużych wahań temperatury i wilgoci, gdyż może to powodować pękanie drewna, utratę stroju, korozję metali. Fortepiany i fisharmonie wymagają nieco wyższej wilgotności. Temperatura pomieszczenia nie powinna spadać poniżej 16°C.
Zabezpieczanie przed kurzem i uszkodzeniami
Instrumenty należy przechowywać w futerałach, pokrowcach lub szafkach, aby zabezpieczyć je przed kurzem, zarysowaniami, uderzeniami. Duże instrumenty jak fortepian czy fisharmonia warto nakrywać dodatkowym ochronnym pokrowcem. Gitary wieszać na specjalnych stojakach. Delikatne instrumenty smyczkowe kłaść w futerałach wyłożonych miękkim materiałem amortyzującym.
Utrzymywanie w czystości futerału / pokrowca
Futerały i pokrowce instrumentów należy regularnie czyścić - odkurzać i przecierać wilgotną ściereczką. Wnętrze futerału gitarowego można dodatkowo wietrzyć talkiem, aby zapobiec wilgoci. Zaleca się okresową wymianę wyściółki w futerałach instrumentów smyczkowych. Brudny, zapleśniały futerał może uszkodzić instrument.
Regularne strojenie instrumentu
Strojenie przed każdym użyciem
Większość instrumentów, zwłaszcza ze strunami lub membranami, wymaga strojenia przed rozpoczęciem gry. Nawet niewielkie odchylenia od prawidłowego stroju mogą powodować fałszowanie i utrudniać granie. Strojenie polega na dokręcaniu lub luzowaniu strun/membran za pomocą pokręteł lub kluczy.
Używanie stroików/kamertonów o odpowiednim częstotliwości
Do strojenia instrumentu należy używać specjalnych elektronicznych lub mechanicznych stroików i kamertonów emitujących dźwięk o częstotliwości odpowiadającej danej nucie. Stroik cyfrowy pozwala uzyskać precyzyjny dźwięk o ustalonej częstotliwości drgań.
Dostrajanie w trakcie grania
Podczas dłuższej gry na instrumencie z biegiem czasu może dojść do odkształcenia się strun i zmiany stroju. Konieczne jest wówczas dostrojenie "w locie" za pomocą pokręteł strojenia. Umiejętność szybkiego dostrajania jest ważna zwłaszcza podczas występów na scenie.
Wymiana eksploatacyjnych części
Wymiana strun / głowic / skór
Regularna wymiana zużytych strun, głowic smyczkowych, skór bębnów jest niezbędna dla utrzymania właściwego brzmienia instrumentu. Nowe struny poprawiają barwę i intonację gitary, skrzypiec czy kontrabasu. Zużyte głowice negatywnie wpływają na jakość dźwięku. Wymiana jest konieczna średnio co kilka miesięcy.
Dobór materiałów o odpowiedniej jakości
Należy stosować wyłącznie wysokiej jakości struny, głowice, skóry, by zapewnić najlepsze brzmienie instrumentu oraz długą żywotność. Zaleca się korzystanie z renomowanych producentów specjalizujących się w akcesoriach dla konkretnych instrumentów.
Regularna kontrola zużycia części
Stan eksploatacyjnych elementów instrumentu, takich jak struny, głowice, skóry należy regularnie kontrolować w celu wychwycenia oznak zużycia i zaplanowania odpowiedniego terminu wymiany. Pozwoli to uniknąć nagłych uszkodzeń i pogorszenia jakości brzmienia.
Naprawy i renowacja instrumentu
Drobniejsze naprawy we własnym zakresie
Proste czynności naprawcze, takie jak wymiana strun, regulacja mostka czy wymiana piszczałek można wykonywać samodzielnie. Jednak wszelkie poważniejsze usterki wymagają oddania instrumentu do specjalistycznego serwisu lub warsztatu lutniczego.
Naprawy u specjalistów/lutników
Profesjonalna naprawa uszkodzonych mechanizmów instrumentu, pęknięć lub rozstrojeń powinna być wykonana wyłącznie przez wykwalifikowanego lutnika lub w autoryzowanym serwisie danego producenta. Pozwoli to przywrócić instrumentowi pełną sprawność i wartość.
Renowacja zabytkowych instrumentów
Instrumenty zabytkowe, mające dużą wartość kolekcjonerską, wymagają specjalistycznej renowacji. Polega ona na demontażu, oczyszczeniu, konserwacji i regeneracji wszystkich elementów przy zachowaniu oryginalnej substancji. Renowacji mogą podjąć się tylko najlepsi, doświadczeni lutnicy.
Higiena osobista muzyka
Mycie rąk przed grą
Przed grą na instrumencie muzyk powinien dokładnie umyć ręce ciepłą wodą z mydłem, a następnie wytrzeć do sucha. Pozwoli to usunąć bakterie i brud, które mogłyby się osadzać na powierzchni instrumentu.
Utrzymywanie paznokci w czystości
Paznokcie rąk powinny być krótko obcięte i czyste. Długie paznokcie utrudniają grę, a brud pod paznokciami może przenosić się na instrument. Należy regularnie obcinać i wygładzać paznokcie pilnikiem.
Unikanie nadmiernego potu
Obfite wydzielanie potu na dłoniach podczas gry jest niekorzystne, gdyż powoduje śliskość palców oraz osadzanie się zanieczyszczeń na instrumencie. Warto stosować talk i przemywać dłonie środkami antyperspiracyjnymi przed grą.
Podsumowanie
Regularna pielęgnacja i konserwacja instrumentu muzycznego jest niezbędna, by zachować jego optymalne brzmienie i sprawność na długie lata. Codzienna higiena przed i po graniu, odpowiednie przechowywanie i strojenie, dbałość o części eksploatacyjne, a w razie potrzeby profesjonalne naprawy i renowacja pozwolą cieszyć się ulubionym instrumentem przez całe dekady. Równie istotna jest higiena osobista muzyka. Właściwa pielęgnacja instrumentu wymaga systematyczności i uwagi, ale procentuje radością z gry na sprawnym, dobrze brzmiącym instrumencie.
Tagi
Udostępnij
