Ekstremalne odmiany metalu, takie jak brutal death metal czy grindcore, często budzą kontrowersje i mieszane uczucia wśród słuchaczy. Z jednej strony ich agresywny, hałaśliwy charakter może odstraszać, z drugiej - kryje się w nich specyficzna estetyka i doświadczenie muzyczne. Czy jednak granica między muzyką a chaosem dźwiękowym została przekroczona? A może to właśnie przesuwanie granic pozwala dostrzec głębię tych gatunków?
Charakterystyka ekstremalnych odmian metalu
Brutal death metal, grindcore i noise to jedne z najbardziej ekstremalnych gatunków muzyki metalowej. Łączy je przede wszystkim skrajnie ciężkie, agresywne brzmienie, szybkie tempo, disonansowe akordy oraz charakterystyczny, gardłowy wokal. Te cechy stanowią wręcz zaprzeczenie łagodnych, melodyjnych dźwięków. Jednocześnie jednak, w odróżnieniu od chaotycznego hałasu, utwory death i grindcore’u cechuje precyzyjna gra instrumentalistów oraz wyraźna struktura kompozycji. Mimo pozorów chaosu, jest to zatem swoista forma sztuki dźwiękowej.
Masywna perkusja i zniekształcone gitary
Kluczowym elementem brzmienia brutalnych odmian metalu jest perkusja, grająca najczęściej w tempie 200-300 uderzeń na minutę. Tworzy ona efekt tzw. blast beatów - niezwykle szybkich, niemal bezprzerwowych uderzeń w werbel i talerze. Do tego dochodzą ciężkie, przesterowane riffy gitarowe, często zagrane w niskim strojeniu. Efektem jest agresywna, miażdżąca ściana dźwięku.
Transgresyjna tematyka tekstów
Warstwa liryczna utworów również wpisuje się w konwencję ekstremy. Poruszane są w nich tematy makabryczne, okrutne, często szokujące. To element buntu wobec konwenansów, ale też sposób na ekspresję mrocznych aspektów ludzkiej natury. Teksty stają się nośnikiem gniewu, rozpaczy i irracjonalnych lęków.
Historia i geneza brutal death metalu
Początki w USA i Europie
Brutal death metal wykształcił się na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, czerpiąc inspiracje z thrash metalu i death metalu. Prekursorami byli amerykańscy wykonawcy, jak Cannibal Corpse, Deicide czy Suffocation oraz europejscy, np. Carcass. Stworzyli oni charakterystyczne, skrajnie ciężkie brzmienie łączące ekstremalnie nisko strojone gitary, blast beaty i gardłowy wokal.
Rozwój w latach 90. i nowe odmiany
W latach 90. gatunek rozwijał się, a na scenie pojawili się kolejni wykonawcy, np. Vader czy Morbid Angel. Powstały też nowe odmiany, jak goregrind łączący death metal z elementami muzyki elektronicznej. Okrutna tematyka tekstów budziła kontrowersje, jednak dzięki nim brutal death metal stał się szczególną formą ekspresji mroku.
Wpływ na black i death metal
Ekstremalne brzmienie brutalu wywarło wpływ na inne gatunki metalu. Jego cechy można znaleźć m.in. w technical death metalu, a nawet w niektórych odmianach black metalu. Stał się zatem kamieniem milowym w rozwoju ciężkich odmian metalu na przełomie XX i XXI wieku.
Cechy charakterystyczne grindcore'u
Agresywny wokal i blast beaty
Grindcore wyewoluował z thrashcore'u i death metalu w latach 80. w Wielkiej Brytanii. Stał się jeszcze bardziej ekstremalną formą dzięki kombinacji niezwykle szybkich blast beatów, kakofonii dźwięków i charakterystycznych, gardłowych wokali. Krzyki i wycia wokalistów dopełniają brutalne wrażenie z muzyki.
Mroczna tematyka tekstów
Teksty grindcore'u koncentrują się na tematyce gniewu, nienawiści, okrucieństwa i wszelkiego rodzaju dewiacji. Poruszają kontrowersyjne kwestie obyczajowe i społeczne, zawierając dużą dozę prowokacji. Stanowią ujście dla irracjonalnych lęków i służą szokowaniu odbiorcy.
Kontrowersje związane ze sceną
Grindcore był oskarżany o szerzenie nienawiści i promowanie patologii. Jednak dla wielu jest on formą buntu i uwolnienia emocji, a prowokacyjne teksty stanowią rodzaj terapii. Mimo kontrowersji scena grindcore’owa ma wielu oddanych fanów na całym świecie.
Noise jako eksperymentalna forma muzyki
Hałas i przesterowanie dźwięku
Noise wyewoluował z punkowego no wave'u i industrialu. Charakteryzuje go ściana ostrych, przesterowanych dźwięków, skrajne zniekształcenia i sprzężenia. Granica między muzyką a hałasem zostaje całkowicie zatarta. Jest to zamierzony efekt - chodzi o badanie percepcji słuchowej.
Wpływy noise na metal industrialny
Eksperymenty noise’owe miały duży wpływ na powstanie industrialnego metalu. Wykonawcy tacy jak Ministry, Godflesh czy Swans łączyli ze sobą ciężkie brzmienie gitar i perkusji z odgłosami generowanymi elektronicznie. Hałas przenikał do metalu, tworząc nową jakość.
Artyści noise metalu i ich twórczość
Do prekursorów noise metalu zalicza się m.in. japoński zespół Boredoms. Wykorzystywał on całą gamę zniekształceń, sprzężeń i efektów dźwiękowych. Inni przedstawiciele to Lightning Bolt czy Black Dice, łączący noise z punkową energią. Ich eksperymentalne utwory balansują na granicy słyszalności.
Muzyka jako doświadczenie psychosomatyczne
Reakcje mózgu na ekstremalnie głośną muzykę
Ekstremalna głośność i hałaśliwość brutalnych odmian metalu prowokuje silną reakcję mózgu. Powoduje wyrzut adrenaliny i endorfin, które mogą wywołać stan euforii. Może to tłumaczyć, dlaczego wielu fanów odczuwa przyjemność z tego rodzaju doświadczeń dźwiękowych.
Aspekty terapeutyczne odbioru agresywnej sztuki
Według niektórych teorii, słuchanie agresywnej muzyki umożliwia bezpieczne wyładowanie gniewu i frustracji. Daje ujście negatywnym emocjom bez szkodzenia sobie i innym. Może zatem pełnić funkcję terapeutyczną i oczyszczającą dla odbiorcy.
Granice postrzegania dźwięków jako muzyki
Noise i brutal death metal balansują na granicy tego, co jest postrzegane jako muzyka. Jednak nawet w tych skrajnych przejawach sztuki dźwiękowej można doszukiwać się pewnych wzorców i powtarzalnych struktur. Pozwalają one odróżnić je od całkowitego chaosu i bezładnego hałasu. Percepcja muzyczności jest zatem kategorią bardzo płynną.
Estetyka brzydoty w kulturze
Kontrkulturowe korzenie brutalnych gatunków
Brutal death metal i grindcore zrodziły się z buntu wobec konwenansów i afirmacji tego, co potworne. Czerpią z estetyki brzydoty, szokując i epatując okrucieństwem. Jest to świadomy zabieg mający obnażyć absurdalność ludzkiej egzystencji.
Transgresja norm społecznych w tekstach
Prowokacyjne, kontrowersyjne teksty stanowią zamierzoną transgresję - przekraczanie norm społecznych i obyczajowych. Służy to podważeniu utartych standardów i obnażeniu ich arbitralności. Jest to rodzaj kontestacji i kulturowej rebelii.
Odporność na ekstremalną muzykę jako wyzwanie
Dla wielu fanów słuchanie najbardziej ekstremalnych odmian metalu jest swoistym wyzwaniem i próbą odporności. Pokonanie wstrętu i obrzydzenia prowadzi do nowego rodzaju doznań estetycznych. Granice sensoryczne zostają przesunięte, a odbiór muzyki jest formą samopoznania.
Podsumowanie
Ekstremalne odmiany metalu, takie jak brutal death czy grindcore, to zjawiska kontrowersyjne, które prowokują skrajne reakcje. Z jednej strony ich agresywny, hałaśliwy charakter może wzbudzać wstręt i odrazę. Jednak przy głębszej analizie okazuje się, że nawet w tych radykalnych przejawach sztuki dźwiękowej kryją się pewne wzorce i powtarzalne struktury. Są one rodzajem przekraczania granic sensorycznej percepcji i formą kontestacji obyczajowych norm. Dla wielu fanów tego rodzaju muzyka pełni wręcz funkcję terapeutyczną i katharsis. Zatem nawet w pozornym chaosie dźwięków można doszukać się głębokiego sensu.
