Muzyka od zawsze pełniła ważną rolę w wyrażaniu sprzeciwu, krytyki i buntu przeciwko niesprawiedliwości oraz złu panującemu w świecie. Niezadowolenie społeczne, walka o prawa człowieka czy sprzeciw wobec wojen znalazły swój wyraz w specyficznym gatunku muzycznym, jakim jest protest song. Te zaangażowane utwory stawały się hymnami ruchów kontestatorskich, nośnikami idei wolnościowych oraz orężem w walce z uciskiem.
Protest song jako narzędzie buntu
Protest song, inaczej pieśń protestu, to gatunek muzyczny ocharakteryzowany przez mocny ładunek krytyki społecznej i politycznej. Teksty protest songów wprost komentują i piętnują problemy nurtujące społeczeństwo, takie jak niesprawiedliwość, dyskryminacja, wojna czy łamanie praw człowieka. Często stanowią one wezwanie do buntu i zmiany istniejącego porządku. Dzięki prostocie przekazu i chwytliwym melodiom szybko zyskują popularność i stają się nieformalnym hymnem ruchów kontestatorskich.
Niektórzy twórcy protest songów angażują się w działalność społeczną i polityczną, inni poprzestają na artystycznym komentarzu do rzeczywistości. Niezależnie od intencji, ich muzyka mobilizuje ludzi do myślenia i działania, zachęca do krytycznego spojrzenia na świat. Dlatego władze autorytarne często z całą surowością zwalczają ten rodzaj twórczości, widząc w nim zagrożenie dla swoich rządów.
Protest song w historii muzyki
Początki protest songów
Piosenki o charakterze protestu pojawiały się w muzyce ludowej i folkowej już w XIX wieku. Poruszały takie kwestie, jak ubóstwo, wyzysk robotników czy niewolnictwo. Jednak prawdziwy rozkwit tego gatunku nastąpił w XX wieku, który obfitował w wydarzenia społeczne i polityczne wymagające komentarza.
Protest song w latach 60. i 70. XX w.
Okres szczególnego nasilenia ruchów kontestatorskich i wzrostu znaczenia protest songów przypadł na lata 60. i 70. XX wieku. Wojna w Wietnamie, rewolta studencka 1968 roku, walka o prawa obywatelskie w USA - te wydarzenia zdominowały ówczesną muzykę młodzieżową. Protest songi tworzyli wtedy m.in. Bob Dylan, Joan Baez czy Crosby, Stills, Nash & Young.
Współczesny protest song
Choć największe nasilenie tego zjawiska przypadło na lata 60. i 70., protest song nie zaniknął wraz z końcem tamtej dekady. Nadal powstają utwory poruszające problemy społeczne, polityczne i obyczajowe. Współcześnie protestują m.in. raperzy, punkrockowcy, ale też bardowie folkowi. Protest song odnajduje się w mainstreamie, na przykład za sprawą Green Day czy U2.
Tematyka protest songów
Walka o prawa człowieka
Jednym z głównych tematów poruszanych w protest songach jest walka o prawa człowieka. W USA dotyczyło to zwłaszcza ruchu przeciwko segregacji rasowej i dyskryminacji Afroamerykanów. Hymnem tamtych protestów stała się piosenka "We Shall Overcome" śpiewana m.in. przez Joana Baez. Również w Polsce protest songi wspierały opozycję demokratyczną w jej dążeniu do wolności słowa i zrzeszania się.
Krytyka polityki i rządów
Wielu wykonawców wykorzystywało protest song do krytyki konkretnych polityków i form sprawowania władzy. Przykładem może być słynny utwór Johna Lennona "Imagine", będący wizją świata bez podziałów religijnych i nacjonalistycznych. Częstym tematem jest również krytyka wojny i militaryzmu, jak w "War" Boba Marleya czy "Masters of War" Boba Dylana.
Bunt przeciwko wojnie
Wojna, zwłaszcza ta w Wietnamie, zdominowała protest songi lat 60. i 70. Krytykowano w nich bezsensowną agresję, traktowanie ludzi jako "mięsa armatniego", cierpienie ofiar. Teksty pełne były wezwań do pokoju, jak słynny "Give Peace A Chance" Johna Lennona nagrany podczas jego "bed-in" w Montrealu.
Znane protest songi i ich twórcy
Imagine Johna Lennona
"Imagine" to absolutna klasyka gatunku protest song, będąca wizją świata bez religii i granic. Prosty, wręcz oniryczny tekst nawołuje do wyobrażenia sobie świata pokoju, braterstwa i równości. To jeden z najbardziej znanych utworów Lennona.
War Boba Marleya
Marley w utworze "War" potępia bezsensowność wszelkich wojen toczonego kosztem życia zwykłych ludzi. Tekst nawołuje do odrzucenia nienawiści i przemocy. Piosenka stała się nieformalnym hymnem pacyfistów.
American Idiot Green Day
Tytułowy "Amerykański idiotyz" to kpiną z amerykańskiego konserwatyzmu i militaryzmu epoki George'a Busha. Green Day sprzeciwiali się sensowi inwazji w Iraku. Utwór był swego rodzaju głosem młodego pokolenia rozczarowanego polityką.
Protest song w Polsce
Piosenki Jacka Kaczmarskiego
Kaczmarski jak mało kto potrafił w genialny, poetycki sposób komentować polską rzeczywistość lat 70. i 80. Jego utwory piętnowały absurdy systemu komunistycznego, kpinę z peerelowskiej propagandy.
Utwory zespołu Kult
Zespół Kult już od początku lat 80. poruszał w swoich kontrowersyjnych tekstach tematy tabu - seks, politykę, wiarę. Szybko zyskał miano zespołu kontestującego system i obyczajowość.
Twórczość grupy Akurat
Działająca w latach 90. formacja Akurat tworzyła mocno zaangażowane teksty będące komentarzem do transformacji ustrojowej. Ich piosenki piętnowały patologie rodzącego się kapitalizmu.
Znaczenie i rola protest songów
Nośnik treści społecznych i politycznych
Protest song od zawsze służył jako nośnik określonych treści, przekonań i postaw. Dzięki memowym melodiom i chwytliwym hasłom szybko rozprzestrzeniał idee ruchów kontestatorskich i budził społeczną świadomość.
Środek wyrażania niezgody
Poprzez prostotę i siłę muzyki protest song umożliwiał wyrażenie sprzeciwu wobec zastanej rzeczywistości. Dawał ujście frustracji i niezgodzie na panujące zło, stawał się krzykiem: "mamy dość!".
Element ruchów kontestatorskich
Często protest song był nieodłącznym elementem ruchów społecznych i politycznych. Towarzyszył marszom, demonstracjom, budował poczucie wspólnoty i solidarności. Jego rola integracyjna była nie do przecenienia.
Podsumowanie
Protest song towarzyszy społeczeństwu od dawna, dostarczając artystycznego komentarza do najbardziej palących problemów danej epoki. Choć jego największe nasilenie przypadło na burzliwe lata 60. i 70., wciąż pełni ważną funkcję nośnika treści społecznych i politycznych. Dzięki mocy muzyki pozwala wyrazić sprzeciw, zaktywizować ludzi do działania i zmieniać świat na lepsze. Jest formą sztuki zaangażowanej w walkę z niesprawiedliwością.
Tagi
Udostępnij
