Muzyka od dawna towarzyszy ludzkości i ma ogromny wpływ na nasze samopoczucie oraz zdrowie. Naukowcy z całego świata prowadzą badania, które potwierdzają korzystne działanie muzyki na organizm człowieka. Wpływa na nastrój, poziom stresu, koncentrację, pamięć, odporność, sen i koordynację ruchową. Poznajmy zatem szczegółowo, w jaki sposób muzyka może pomóc poprawić jakość naszego życia.
Muzyka poprawia nastrój i samopoczucie
Muzyka ma niezwykłą moc wpływania na emocje i nastrój człowieka. Już kilkuminutowe słuchanie ulubionych utworów potrafi poprawić samopoczucie, dodać energii i ożywić. Badania wykazały, że muzyka zwiększa wydzielanie endorfin, czyli hormonów szczęścia, które powodują uczucie euforii i relaksu. Ponadto redukuje poziom kortyzolu, hormonu stresu, przez co niweluje uczucie niepokoju i rozdrażnienia. Naukowcy dowiedli również, że regularne słuchanie muzyki zmniejsza ryzyko depresji nawet o 25%, ponieważ aktywuje obwody neuronalne związane z nagradzaniem i przyjemnością.
Muzyka działa uspokajająco i redukuje stres
Zmniejsza poziom kortyzolu - hormonu stresu
Kortyzol nazywany jest hormonem stresu, ponieważ jego podwyższony poziom wiąże się ze stresem i lękiem. Muzyka skutecznie obniża poziom tego hormonu, wycisza układ nerwowy i pomaga zrelaksować się. Badania pokazały, że u osób słuchających muzyki relaksacyjnej po 30 minutach poziom kortyzolu zmniejszył się nawet o 70%. Dzięki temu można szybko i skutecznie zredukować stres.
Obniża ciśnienie krwi i tętno
Stres powoduje przyspieszone bicie serca i podwyższone ciśnienie tętnicze. Tymczasem muzyka potrafi wywołać efekt przeciwny - obniżyć tętno i ciśnienie krwi. W badaniach osoby słuchające 30 minut relaksującej muzyki doświadczyły znacznego spadku zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego ciśnienia krwi. Dzięki temu muzyka może uspokoić układ krążenia i serce.
Rozluźnia napięte mięśnie
Stres i niepokój powodują nieświadome napięcie mięśni, zwłaszcza w okolicy karku, ramion i pleców. Muzyka poprzez działanie relaksujące rozluźnia nadmiernie napiętą muskulaturę, uwalniając od bólu i sztywności. Badania pokazują, że u pacjentów ze stresem słuchających muzyki następuje znaczący spadek napięcia mięśniowego i poprawa elastyczności mięśni.
Muzyka poprawia koncentrację i pamięć
Stymuluje obszary mózgu związane z uwagą
Muzyka aktywuje i pobudza wiele obszarów mózgu, w tym korę przedczołową związaną z koncentracją, uwagą i pamięcią roboczą. Zwiększa przepływ krwi i dotlenienie w tych newralgicznych dla funkcji poznawczych rejonach. Dzięki temu słuchanie muzyki poprawia zdolność koncentracji, skupienia uwagi i zapamiętywania informacji.
Poprawia zapamiętywanie i uczenie się
Badania udowodniły, że nauka przy muzyce, np. nauka języków obcych ze słuchawkami, znacząco poprawia zdolność zapamiętywania i przyswajania nowych informacji. Muzyka pobudza pamięć roboczą i ułatwia transfer informacji z krótkotrwałej do długotrwałej pamięci. Dlatego uczniowie i studenci mogą słuchać muzyki podczas nauki, aby lepiej przyswoić materiał.
Pomaga w trudnych zadaniach umysłowych
Według badań muzyka poprawia wykonywanie trudnych zadań wymagających koncentracji i myślenia logicznego, takich jak matma czy szachy. Dzieje się tak, ponieważ muzyka zwiększa aktywność kory przedczołowej odpowiedzialnej za funkcje wykonawcze. Dlatego warto puścić muzykę w tle podczas rozwiązywania skomplikowanych problemów.
Muzyka wzmacnia układ odpornościowy

Zwiększa aktywność komórek NK - ważnych dla odporności
Komórki NK, czyli naturalne zabójcy, stanowią pierwszą linię obronyimmunologicznej organizmu. Badania wykazały, że po wysłuchaniu godzinnego koncertu ich aktywność zwiększa się nawet trzykrotnie. Wzrasta również poziom immunoglobulin - przeciwciał odpowiadających za walkę z infekcjami. Muzyka mobilizuje zatem układ immunologiczny do skuteczniejszej walki z chorobami.
Stymuluje produkcję przeciwciał
Muzyka nie tylko aktywizuje komórki odpornościowe, ale też zwiększa produkcję przeciwciał, czyli immunoglobulin IgA, IgG i IgM. Przeciwciała te neutralizują wirusy, bakterie i toksyczne substancje, zapobiegając chorobom. Badania pokazują, że po wysłuchaniu koncertu poziom przeciwciał wzrasta nawet o 240%.
Obniża poziom hormonów stresu osłabiających odporność
Hormony stresu, jak kortyzol, obniżają odporność organizmu. Tymczasem muzyka redukuje poziom tych hormonów, co zapobiega negatywnym skutkom stresu dla układu immunologicznego. Dzięki temu, że muzyka wycisza reakcję stresową, pozytywnie wpływa na funkcjonowanie mechanizmów odpornościowych.
Muzyka poprawia sny i zmniejsza bezsenność
Ułatwia zasypianie i utrzymywanie snu
Muzyka o spokojnym, stałym rytmie działa usypiająco, ułatwiając zasypianie i zapobiegając bezsenności. Dźwięki relaksują organizm, zwalniają oddech i obniżają tętno, dzięki czemu szybciej następuje zaśnięcie. Naukowcy wykazali, że dzięki muzykoterapii 84% pacjentów z bezsennością zaczęło szybciej zasypiać.
Zmniejsza ilość nocnych przebudzeń
Regularne słuchanie uspokajającej muzyki przed snem nie tylko pomaga zasnąć, ale też zmniejsza ilość przebudzeń w nocy. Dźwięki muzyki wyciszają aktywność układu nerwowego, dzięki czemu organizm może się zrelaksować i spać bez przerw. Badania dowiodły, że muzykoterapia zmniejszyła epizody nocnych przebudzeń nawet o 35%.
Poprawia jakość i głębokość snu
Muzyka nie tylko pomaga zasnąć i spać przez całą noc, ale też poprawia jakość snu. Zwiększa ilość głębokiego, regenerującego snu REM. Organizm się wypoczywa, co pozytywnie wpływa na samopoczucie po przebudzeniu. Badania EEG potwierdzają, że muzyka zwiększa czas snu REM i stymuluje regenerację.
Muzyka poprawia koordynację ruchową
Poprawia równowagę i precyzję ruchów
Rytm i tempo muzyki poprawia synchronizację pomiędzy układem słuchowym, wzrokowym i ruchowym, przez co wzrasta precyzja ruchów, równowaga i koordynacja. Dlatego muzyka jest z powodzeniem wykorzystywana w sportach i treningach wymagających dużej zręczności, np. gimnastyce czy szermierce. Regularne ćwiczenia przy muzyce poprawiają motorykę i grację.
Pomaga w rehabilitacji po urazach i udarach
Rytmiczna muzyka stosowana jest w rehabilitacji pacjentów po urazach neurologicznych, np. udarach, w celu odbudowy kontroli motorycznej. Pomaga ponownie nauczyć mózg kontrolowania ruchów kończyn poprzez stymulowanie obszarów ruchowych. Usprawnia chód, równowagę i koordynację u osób z problemami neurologicznymi.
Usprawnia motorykę małą i dużą
Regularne zajęcia muzyczne i granie na instrumentach poprawia motorykę dużą - koordynację ruchów całego ciała oraz małą - precyzję ruchów rąk/palców. Ćwiczenia z muzyką stymulują ośrodki ruchowe w mózgu i nerwy, usprawniając wykonywanie skoordynowanych, płynnych ruchów. Dlatego muzyka jest polecana w terapii dzieci z problemami motorycznymi.
Podsumowanie
Muzyka ma niezwykle szeroki, pozytywny wpływ na zdrowie i samopoczucie człowieka. Redukuje stres, poprawia nastrój i koncentrację, wzmacnia układ odpornościowy, zapewnia lepszy sen oraz usprawnia motorykę i koordynację ruchową. Regularne słuchanie muzyki i uczestniczenie w zajęciach muzycznych może być zatem skuteczną, przyjemną i łatwo dostępną formą poprawy jakości życia i funkcjonowania na wielu płaszczyznach. Warto wpleść muzykę w codzienną rutynę, aby czerpać korzyści z jej dobroczynnego działania.