Instrumenty drewniane od wieków towarzyszą człowiekowi w tworzeniu muzyki. Ich różnorodność, bogactwo brzmienia i możliwości techniczne sprawiają, że są niezastąpione w wielu gatunkach i stylach muzycznych. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej tym niezwykłym instrumentom - ich rodzajom, budowie, historii oraz najwybitniejszym artystom.
Rodzaje instrumentów drewnianych
Instrumenty smyczkowe
Do grupy instrumentów smyczkowych zaliczamy przede wszystkim skrzypce, altówki, wiolonczele i kontrabasy. Ich dźwięk powstaje poprzez pocieranie strun smyczkiem. Wykonuje się je najczęściej z drewna świerkowego, klonowego lub jesionowego. Skrzypce charakteryzują się wysokim, przenikliwym brzmieniem. Altowiele grają nieco niżej, z cieplejszą barwą. Wiolonczele i kontrabasy odznaczają się niskimi, pełnymi dźwiękami.
Instrumenty dęte
Grupa instrumentów dętych jest bardzo szeroka - należą do niej m.in. flet, obój, klarnet, fagot, saksofon, trąbka, róg, puzon czy tuba. Wydobywany jest na nich dźwięk poprzez dmuchanie w ustnik oraz wibrację powietrza wewnątrz instrumnetu. Do ich produkcji używa się przede wszystkim drewna, ale także metalu i tworzyw sztucznych.
Instrumenty perkusyjne
Instrumenty perkusyjne, jak sama nazwa wskazuje, wydobywają dźwięki poprzez uderzanie. Należą do nich m.in. różnego rodzaju bębny, kotły, werble, grzechotki, trójkąty czy woodblocki. Wykonywane są z drewna, metalu oraz tworzyw sztucznych. Cechuje je zróżnicowanie barwy i możliwość uzyskania interesujących efektów brzmieniowych.
Materiały do produkcji instrumentów
Rodzaje drewna
Najczęściej do budowy instrumentów drewnianych wykorzystuje się drewno świerkowe, klonowe, jesionowe, palisandrowe czy hebanowe. Każde z nich ma inne właściwości akustyczne i wizualne. Świerk ceniony jest za lekkość i akustykę, klon za ciepłą barwę dźwięku, a palisander za piękny wygląd i trwałość.
Inne materiały
Oprócz drewna, do produkcji używa się także tworzyw sztucznych, metali, skóry, próchna drzewnego czy włosia końskiego. Nowoczesne materiały kompozytowe pozwalają uzyskać lepsze parametry akustyczne i trwałość. Metale wzmacniają konstrukcję i pozytywnie wpływają na brzmienie.
Obróbka i wykańczanie
Kluczowe znaczenie ma precyzyjna obróbka drewna i jego wykończenie lakierem, olejami czy politurami. Pozwala to uzyskać gładką powierzchnię, podkreślić rysunek słojów drewna i zabezpieczyć instrument przed wpływem czynników zewnętrznych.
Historia instrumentów drewnianych
Instrumenty ludowe
Początki instrumentów drewnianych sięgają czasów prehistorycznych. Pierwotni ludzie wykorzystywali proste konstrukcje do rytualnych celów. Z czasem powstały bardziej zaawansowane instrumenty, jak liry, harfy, flety i bębny.
Rozwój w średniowieczu
W średniowieczu instrumentarium wzbogaciło się o nowe rodzaje lutni, skrzypiec, dud i instrumentów klawiszowych. Rozwijały się szkoły lutnicze dbające o jakość i postęp w konstrukcji. Muzyka zyskiwała na znaczeniu.
Doskonalenie w XVII-XVIII wieku
W epoce baroku i klasycyzmu nastąpił złoty wiek budownictwa instrumentów. Ulepszono parametry akustyczne i możliwości techniczne, co pozwoliło kompozytorom tworzyć coraz bardziej wymagające utwory.
Słynni producenci instrumentów
Warsztaty lutnicze
Sławę zdobyli lutnicy tacy jak Stradivari czy Guarneri, których instrumenty do dziś cenione są za doskonałą jakość brzmienia i precyzję wykonania. Ich prace kontynuują współczesne pracownie lutnicze.
Manufaktury instrumentów dętych
Markami z tradycjami są m.in. Buffet Crampon produkujący oboje i klarnety, czy Bach specjalizujący się w trąbkach i puzonach. Dbano w nich zawsze o innowacje i wyszukane materiały.
Wytwórnie perkusyjne
Firmy takie jak Meinl, Pearl czy Tama oferują szeroką gamę wysokiej jakości instrumentów perkusyjnych - od bębnów po ksylofony. Często łączą tradycyjne rzemiosło z nowoczesnymi technologiami.
Artyści grający na instrumentach drewnianych
Skrzypkowie i altowioliści
Wybitnymi wirtuozami skrzypiec byli m.in. Niccolo Paganini, Jascha Heifetz czy polski Henryk Wieniawski. Wśród altowiolistów sławę zdobyli m.in. William Primrose i Yuri Bashmet.
Flecistki i oboiści
Mistrzami gry na flecie byli Jean-Pierre Rampal i James Galway, na oboju zaś Heinz Holliger i Omar Zoboli. Udowodnili oni wirtuozowskie możliwości tych instrumentów.
Perkusiści i wirtuozi instrumentów ludowych
Spod rąk perkusistów, jak Gene Krupa czy Buddy Rich, proste drewniane werble zamieniały się w fascynujące solowe instrumenty. Z kolei np. polski multiinstrumentalista Sławomir Żerańska wydobywał niezwykłe brzmienia z ludowych instrumentów pasterskich i okaryn.
Instrumenty drewniane we współczesnej muzyce
Muzyka klasyczna
W muzyce poważnej instrumenty drewniane wciąż odgrywają kluczową rolę - zarówno w orkiestrach symfonicznych, jak i w kameralistyce czy solowych występach.
Jazz i muzyka rozrywkowa
W jazzie niezastąpione są saksofony, kontrabasy czy perkusja. Z kolei w popie słyszymy często drewniane instrumenty etniczne i perkusyjne wzbogacające brzmienie.
Folk i world music
W muzyce ludowej i etnicznej instrumenty drewniane stanowią podstawę - to one w największym stopniu kształtują jej niepowtarzalny charakter. Wykorzystuje się tu bogactwo tradycyjnych i regionalnych instrumentów.
Podsumowanie
Instrumenty drewniane są nieodłączną częścią muzyki od zarania dziejów. Ich różnorodność pozwala artystom na bezgraniczną ekspresję i tworzenie niezapomnianych dźwięków. Mimo upływu wieków i postępu technologicznego nadal pozostają one niezastąpione, cenione za subtelność i bogactwo barw. Dzięki wytężonej pracy wielu pokoleń rzemieślników i muzyków drewniane instrumenty osiągnęły perfekcję brzmieniową i techniczną, która wciąż zachwyca - i z pewnością jeszcze długo będzie zachwycać - melomanów na całym świecie.
Tagi
Udostępnij
